Tümü birlikte sıfır olmamak koşuluyla, iki ya da daha fazla tam sayının 1 dışında pozitif ortak böleni yoksa bu sayılar aralarında asaldır.
Bir grup sayının aralarında asal olması için bu sayıların kendilerinin asal olması gerekmez, önemli olan sayıların 1 dışında pozitif ortak böleni olmamasıdır.
Negatif sayılar asal olamasalar da aralarında asal olabilirler.
Aşağıda aralarında asal olan ve olmayan sayılara birkaç örnek verilmiştir.
Sayılar | Açıklama |
---|---|
1 ve 3 | Aralarında asal. Pozitif ortak bölenleri sadece 1. |
7 ve 10 | Aralarında asal. Pozitif ortak bölenleri sadece 1. |
-3 ve -1 | Aralarında asal. Pozitif ortak bölenleri sadece 1. |
9 ve 12 | Aralarında asal değil. Pozitif ortak bölenleri 1 ve 3. |
14 ve 35 | Aralarında asal değil. Pozitif ortak bölenleri 1 ve 7. |
-2 ve 14 | Aralarında asal değil. Pozitif ortak bölenleri 1 ve 2. |
Sayıların aralarında asal olmaları ile ilgili bazı kurallar aşağıdaki gibidir. Bu kuralları incelerken faydası olması açısından bazı sayıların pozitif bölen listeleri aşağıda verilmiştir.
Ardışık iki tam sayı her zaman aralarında asaldır.
81 ve 82 aralarında asaldır.
İSPATI GÖSTERBuna göre,
Bu durumda
Bu durum
Ardışık iki tek sayı her zaman aralarında asaldır.
81 ve 83 aralarında asaldır.
İSPATI GÖSTERPozitif tek bir sayı olan
Pozitif tek bir sayı olan
Buna göre,
Bu durumda
Bu durum
Aralarında asal
Bu kuralın ispatını çelişki yöntemi ile yapalım.
Bu sayıların toplamı olan
Modüler aritmetiğe giriş bölümünde yaptığımız ispatlardan birine göre, bir sayı iki sayıyı ayrı ayrı kalansız bölüyorsa bu iki sayının toplamını ve farkını da kalansız böler.
Buna göre,
Bu sonuç
Buna göre, bu ispatın başında yaptığımız
Benzer bir ispatı
Aralarında asal
Bu kuralın ispatını çelişki yöntemi ile yapalım.
Bu sayıların toplamı ve çarpımı olan
Modüler aritmetiğe giriş bölümünde yaptığımız ispatlardan birine göre, bir sayı iki sayıyı ayrı ayrı kalansız bölüyorsa bu iki sayının toplamını ve farkını da kalansız böler.
Buna göre,
Bu sonuç
Buna göre, bu ispatın başında yaptığımız
Buna göre,
Dikkat edilirse
İki ya da daha fazla sayının aralarında asal olup olmadıklarını bulmak için sayılar asal çarpanlarına ayrılır. Tüm sayılarda ortak en az bir asal çarpan varsa sayılar aralarında asal değildir, aksi durumda aralarında asaldır.
Ortak asal çarpanları bulunmadığı için aşağıdaki iki sayı aralarında asaldır.
İkişerli olarak ortak çarpanları olsa da üçünün birlikte ortak çarpanı olmadığı için aşağıdaki üç sayı aralarında asaldır.
3 çarpanı tümünde ortak olduğu için aşağıdaki üç sayı aralarında asal değildir.
Aralarında asal iki sayının oranının en sade hali, aynı zamanda aralarında asal sayıları verir (pay ve paydanın aralarında asal olmaması, tekrar sadeleşmelerini sağlayacak ortak çarpan içermeleri anlamına gelir).
Kesirli ifadeyi pay ve paydanın EBOB'u ile sadeleştirelim.
Buna göre oranları bu kesre eşit olan aralarında asal sayılar bu kesrin payına ve paydasına eşit olur.
İçler - dışlar çarpımı yapalım.
Değişkenlerin katsayıları aralarında asal olduğu için, bu eşitliği sağlayan sıfırdan farklı en küçük
olduğuna göre,
Aralarında asal iki sayının oranının en sade halindeki pay ve payda değerleri aralarında asal sayıları verir, çünkü pay ve paydanın aralarında asal olmaması tekrar sadeleşmelerini sağlayacak ortak çarpan içermeleri anlamına gelir.
Kesirli ifadeyi pay ve paydanın EBOB'u ile sadeleştirelim.
Buna göre aralarında asal sayılar bu kesrin payına ve paydasına eşit olur.
Birinci denklemin taraflarını 3 ile, ikinci denklemin taraflarını -2 ile çarpalım.
Denklemleri taraf tarafa toplayalım.
60'tan küçük ve 60 ile aralarında asal kaç pozitif tam sayı vardır?
Çözümü Göster1. yöntem:
60 için bu sayıyı hesaplayalım.
60'tan küçük ve 60 ile aralarında asal olan pozitif tam sayıların sayısı:
2. yöntem:
Aşağıdaki şekilde yukarıdaki kümelerin ve aralarındaki kesişim kümelerinin eleman sayıları verilmiştir.
Buna göre 60 ile aralarında asal sayılar 60'ın asal çarpanları olan 2, 3 ve 5'in bir tam sayı katı olmayan, yani
Şemaya göre bu sayıların adedi
olduğuna göre,
Aralarında asal iki sayıyı çarpalım.
Çarpımları 21 olan aralarında asal sayı ikilileri için
Durum 1:
Bulduğumuz
Durum 2:
Durum 3:
Bulduğumuz
Durum 4:
Buna göre
Enes üzerinde kırmızı, yeşil ve mavi renkli bölgelerin bulunduğu bir dart tahtasına atış yapmaktadır. Bu dart oyununda kırmızı bölge için 2, yeşil bölge için 3 ve mavi bölge için 5 puan kazanılmaktadır.
Enes'in her atışta aldığı puanların çarpımı 64800 olduğuna göre, Enes toplam kaç atış yapmıştır?
Çözümü Göster64800 sayısını asal çarpanlarına ayıralım.
2, 3 ve ve 5 sayıları ikili olarak aralarında asaldır, dolayısıyla her çarpanın üssü o puandaki atış sayısını verir. Buna göre Enes kırmızı bölgeyi 5 kez, yeşil bölgeyi 4 kez, mavi bölgeyi de 2 kez tutturmuştur.
Enes toplam 11 atış yapmıştır.