Dik Üçgen

Bir açısı 90° olan üçgene dik üçgen denir.

Dik üçgen
Dik üçgen

Dik üçgenin bazı özellikleri aşağıdaki gibidir.

  • Dik üçgenin diklik merkezi (yüksekliklerin kesişim noktası) dik kenarların kesiştiği köşededir ( noktası).
  • Dik üçgenin orta dikmelerinin kesişim noktası hipotenüsün orta noktasıdır.
  • Dik üçgenler çeşitkenar ya da ikizkenar olabilir ancak eşkenar olamaz.
  • Dik üçgenin dik olmayan iki açısı dar ve tümler açılardır.
  • Dik üçgende dik açının gördüğü kenara ( kenarı) hipotenüs adı verilir ve dik üçgenin en uzun kenarıdır.

Pisagor Teoremi

Pisagor teoremine göre, dik üçgende hipotenüs uzunluğunun karesi diğer iki kenar uzunluklarının kareleri toplamına eşittir.

Bu teoremin karşıtı da doğrudur. Buna göre, bir dik üçgende yukarıdaki eşitlik sağlanıyorsa eşitliğin solundaki kenarı gören açı dik açıdır.

Bir dik üçgende hipotenüse çizilen kenarortay iki ikizkenar üçgen oluşturur. "Muhteşem Üçlü" olarak da adlandırılan bu kurala göre; hipotenüse çizilen kenarortay, hipotenüste böldüğü iki parça ile eşit uzunluktadır. Tüm kenarortaylarda olduğu gibi, bu kenarortay üçgenin alanını iki eşit parçaya böler.

Hipotenüse ait kenarortay
Hipotenüse ait kenarortay

Bir dik üçgende ya da eşitlikleri verilirse hipotenüsün kenarortayıdır ve olur.

Dik Üçgen Bağıntıları

Dik üçgenlerle ilgili aşağıdaki bağıntıları yazabiliriz.

Dik üçgen bağıntıları
Dik üçgen bağıntıları

Öklid'in yükseklik bağıntısına göre; bir dik üçgende hipotenüse ait yüksekliğin karesi, hipotenüs üzerinde oluşan iki parçanın uzunluklarının çarpımına eşittir.

Öklid'in dik kenar bağıntılarına göre; bir dik üçgende dik kenar uzunluğunun karesi, hipotenüs ile hipotenüsün bu dik kenar tarafındaki parçasının uzunluklarının çarpımına eşittir

Alan bağıntısı:

Ters Pisagor teoremi olarak da adlandırılan kurala göre, dik üçgenin yükseklikleri arasında aşağıdaki bağıntı vardır.

Özel Dik Üçgenler

Bazı dik üçgenlerin kenar uzunlukları daha kolay akılda tutulabilir değerlere sahiptir ve sağladıkları işlem kolaylığı açısından da sorularda daha sık karşımıza çıkmaktadır.

Açılarına Göre Özel Üçgenler

Açıları itibariyle en sık karşımıza çıkan dik üçgenler 45-45-90° ve 30-60-90° üçgenleridir.

Şekil Açılar Kenarlar
45-45-90° üçgeni 45-45-90° üçgeni Bu üçgende kenar uzunlukları arasında orantısı vardır.
30-60-90° üçgeni 30-60-90° üçgeni Bu üçgende kenar uzunlukları arasında orantısı vardır.
15-75-90° üçgeni 15-75-90° üçgeni Bu üçgende hipotenüs uzunluğu hipotenüse ait yüksekliğin 4 katıdır.

Pisagor Üçgenleri

Kenar uzunlukları birer tam sayı olan dik üçgenler Pisagor üçgeni olarak adlandırılırlar. Kenar uzunlukları bir Pisagor üçgeninin tam sayı katı olan üçgenler de birer Pisagor üçgenidir.

Aşağıda bazı Pisagor üçgenlerinin kenar uzunlukları verilmiştir.

Şekil Pisagor Üçgeni Benzer Üçgenler
3-4-5 üçgeni 3-4-5 üçgeni 6-8-10, 9-12-15, 12-16-20, 15-20-25 ...
5-12-13 üçgeni 5-12-13 üçgeni 10-24-26, 15-36-39, 20-48-52 ...
7-24-25 üçgeni 7-24-25 üçgeni 14-28-50, 21-72-75, 28-96-100
8-15-17 üçgeni 8-15-17 üçgeni 16-30-34, 24-45-51, 32-60-68

Aşağıdaki formüller kullanılarak herhangi ve tam sayı ikilisi ile Pisagor üçgenleri türetilebilir.

Bazı ve değerleri için oluşan Pisagor üçgenleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

2 1 3 4 5
3 2 5 12 13
4 1 15 8 17
4 3 7 24 25
5 2 21 20 29
5 4 9 40 41

Dik Üçgenin Diğer Özellikleri

Dik üçgenin iç teğet çemberinin yarıçapı aşağıdaki formülle hesaplanır.

Dik üçgenin iç teğet çemberi
Dik üçgenin iç teğet çemberi

Dik üçgenin alanı dik kenarların çarpımının yarısıdır.

SORU 1 :
Soru

Şekilde dik üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

üçgeni 3-4-5 özel üçgeni ile benzerlik oranına sahip 12-16-20 üçgenidir.

hipotenüsü ortaladığı için muhteşem üçlünün üçüncü kenarıdır.

olarak bulunur.


SORU 2 :
Soru

Şekilde dik üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

dik üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

ya da

Kenar uzunluğu negatif olamayacağı için geçerli bir çözüm değildir.

bulunur.


SORU 3 :
Soru

Şekilde dik üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

üçgeni 8-15-17 özel üçgenidir.

üçgeni 3-4-5 özel üçgeni ile benzerlik oranına sahip 15-20-25 üçgenidir.

bulunur.


SORU 4 :
Soru

Şekilde ve dik üçgenleri verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

bulunur.


SORU 5 :
Soru

Şekilde dik üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

diyelim.

Soru

ve üçgenlerinde Pisagor teoremini kullanalım.

1. denklemi 2. denklemden taraf tarafa çıkaralım.

Uzunluk değeri negatif olamaz.

bulunur.


SORU 6 :
Soru

Şekilde üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

köşesinden kenarına bir dikme indirelim.

Soru

üçgeni 30-60-90° üçgeni olur. 30-60-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

üçgeni 45-45-90° üçgeni olur. 45-45-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

bulunur.


SORU 7 :
Soru

Şekilde dik üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

üçgeni 3-4-5 özel üçgeni ile benzerlik oranına sahip 6-8-10 üçgenidir.

üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

bulunur.


SORU 8 :
Soru

Şekilde üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

köşesinden kenarına dikme indirelim.

Soru

üçgeni 45-45-90° üçgeni olur. 45-45-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

üçgeni 5-12-13 özel üçgenidir.

olarak bulunur.


SORU 9 :
Soru

olduğuna göre, değeri kaçtır

noktasından ve kenarlarına dikmeler çizerek dikdörtgeni oluşturalım.

Soru

üçgeni 30-60-90° üçgeni olur. 30-60-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

Dikdörtgende karşılıklı kenar uzunlukları eşittir.

dik üçgeni 8-15-17 özel üçgenidir.

olarak bulunur.


SORU 10 :
Soru

Yukardaki şekildeki kenar uzunlukları aşağıdaki gibidir.

olduğuna göre, ve noktaları arasındaki uzaklık en az kaçtır?

ve noktaları arasındaki uzaklığın en küçük değeri iki nokta arasında çizilen doğrunun uzunluğuna eşittir.

Bu iki noktayı birleştirelim. Bu doğru aynı zamanda oluşan dik üçgeninin hipotenüsüdür.

Soru

Dik üçgenin dik kenar uzunluklarını bulmak için verilen şekildeki yatay ve dikey uzunlukların toplamını alalım.

Yatay uzunlukların toplamı

Dikey uzunlukların toplamı

Pisagor teoremini kullanarak uzunluğunu bulalım.

bulunur.


SORU 11 :
Soru

Şekilde dik üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, doğru parçasının uzunluğu nedir?

, ve doğru parçalarının uzunlukları eşit olduğu için doğru parçasının bir dik köşeden çizildiğini söyleyebiliriz.

Buna göre köşesinden noktasına çizilen doğru parçası kenarını dik keser.

Soru

diyelim.

uzunluğunu Öklid bağlantısını kullanarak bulalım.

değeri için üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

bulunur.


SORU 12 :
Soru

Şekilde ve dik üçgenleri verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

doğru parçasını aşağı doğru uzatalım ve noktasından bu doğru parçasına bir dikme çizelim.

Soru

İki doğru parçasının kesiştiği noktaya diyelim.

Oluşan dörtgeni bir dikdörtgendir.

Dikdörtgende karşılıklı kenar uzunlukları eşittir.

Bu uzunlukları kullanarak uzunluğunu bulalım.

üçgeni 3-4-5 özel üçgeni ile benzerlik oranına sahip 9-12-15 üçgenidir.

Bu durumda hipetenüs uzunluğu olarak bulunur.


SORU 13 :
Soru

Şekilde üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

doğru parçasını sağa doğru uzatalım ve noktasından bu doğru parçasına bir dikme indirelim.

Soru

Oluşan üçgenlerden üçgeni de 45-45-90° özel üçgeni olur. 45-45-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

Oluşan üçgenlerden üçgeni 30-60-90° özel üçgeni olur. 30-60-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

bulunur.


SORU 14 :
Soru

Şekilde üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

olduğuna göre ikizkenar üçgendir.

üçgeninde kenarına ait yüksekliği çizelim.

Soru

İkizkenar üçgende tabana ait yükseklik aynı zamanda kenarortaydır.

dik üçgeni 5-12-13 özel üçgeni olur.

uzunluğunu bulmak için dik üçgenini kullanalım.

olduğu için üçgeni bir 45-45-90° özel üçgenidir. 45-45-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

olarak bulunur.


SORU 15 :
Soru

Şekilde ve dik üçgenleri verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

ve diyelim.

üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

İki denklem değerine eşit olduğu için birbirine eşitleyebiliriz.

Denklemi düzenleyelim.

olarak veriliyor.

Bu denklemi denklemi ile taraf tarafa toplayalım.

İki üçgenden birinde Pisagor teoremi ile hipotenüs uzunluğunu bulalım.

bulunur.


SORU 16 :
Soru

Şekilde ve dik üçgenleri verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

dik üçgeninde Öklid bağıntısını kullanalım.

Şimdi üçgeninde Öklid bağıntısını kullanalım.

bulunur.


SORU 17 :
Soru

olduğuna göre, kaçtır?

köşesinden noktasına bir doğru parçası çizelim.

Soru

üçgeninde kenarına ait yükseklik kenarını ortaladığı için üçgeni ikizkenardır.

üçgeninde Pisagor teoremini kullanarak uzunluğunu bulalım.

bulunur.


SORU 18 :
Soru

Şekilde üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

köşesinden kenarına bir dikme indirelim.

Soru

ve olduğu için doğru parçası üçgeninin orta tabanı olur.

üçgeninde Öklid bağıntısını kullanalım.

Bir üçgende orta taban uzunluğu taban uzunluğunun yarısıdır.

bulunur.


SORU 19 :
Soru

Şekilde ve dik üçgenleri verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

üçgeni 3-4-5 özel üçgeni ile benzerlik oranına sahip 6-8-10 üçgenidir.

ise olur.

Soru

üçgeninde Öklid bağıntısını kullanalım.

ya da

olduğu için olur.


SORU 20 :
Soru

olduğuna göre, kaçtır?

noktasından ve kenarlarına birer dikme çizelim.

Soru

üçgeni 30-60-90° üçgeni olur. 30-60-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

üçgeni 45-45-90° üçgeni olur. 45-45-90° üçgeninde kenar uzunlukları arasındaki orantı sırasıyla şeklinde olur.

bir dikdörtgendir.

Dikdörtgende karşılıklı kenar uzunlukları eşittir.

bulunur.


SORU 21 :
Soru

Şekilde üçgeni verilmiştir.

olduğuna göre, kaçtır?

Önce üçgeninde Pisagor teoremini kullanalım.

Şimdi üçgeninde Öklid bağıntısını kullanalım.

İkinci denklemdeki değerini ilk denklemde yerine koyalım.

Uzunluk değeri negatif olamayacağı için olur.

Bulduğumuz değeri ikinci denklemde yerine koyarak değerini bulalım

Uzunluk değeri negatif olamayacağı için olur.

bulunur.


SORU 22 :
Soru

olduğuna göre, kaçtır?

üçgeninde Öklid bağıntısını kullanalım.

üçgeninde Pisagor teoremini kullanarak değerini bulalım.

bulunur.


« Önceki
Özel Üçgenler
Sonraki »
İkizkenar Üçgen


Faydalı buldunuz mu?   Evet   Hayır