İkinci dereceden denklemlerin kökleri ve katsayıları arasında aşağıdaki ilişkiler vardır.
Kökler toplamı denklemin katsayıları kullanılarak aşağıdaki formülle bulunur.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} \)
\( 3x^2 - x - 2 = 0 \)
\( (3x + 2)(x - 1) = 0 \)
Çözüm kümesi: \( x \in \{-\frac{2}{3}, 1\} \)
Kökler toplamını iki kök değerini kullanarak hesaplayalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{2}{3} + 1 = \textcolor{red}{\dfrac{1}{3}} \)
Şimdi de kökler toplamını yukarıdaki formülle hesaplayalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-1}{3} = \textcolor{red}{\dfrac{1}{3}} \)
\( ax^2 + bx + c = 0 \) şeklindeki ikinci dereceden bir denklemin köklerini aşağıdaki formüller ile bulabileceğimizi göstermiştik.
\( \Delta = b^2 - 4ac \) olmak üzere,
\( x_1 = \dfrac{-b + \sqrt{\Delta}}{2a} \)
\( x_2 = \dfrac{-b - \sqrt{\Delta}}{2a} \)
Denklemin iki kökünün toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = \dfrac{-b + \sqrt{\Delta}}{2a} + \dfrac{-b - \sqrt{\Delta}}{2a} \)
\( = \dfrac{-2b}{2a} \)
Buna göre ikinci dereceden bir denklemin kökler toplamı formülünü aşağıdaki gibi buluruz.
\( = -\dfrac{b}{a} \)
Kökler çarpımı denklemin katsayıları kullanılarak aşağıdaki formülle bulunur.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} \)
\( 2x^2 + 9x - 5 = 0 \)
\( (2x - 1)(x + 5) = 0 \)
Çözüm kümesi: \( x \in \{-5, \frac{1}{2}\} \)
Kökler çarpımını iki kök değerini kullanarak hesaplayalım.
\( x_1 \cdot x_2 = -5 \cdot \dfrac{1}{2} = \textcolor{red}{-\dfrac{5}{2}} \)
Şimdi de kökler çarpımını yukarıdaki formülle hesaplayalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} = \dfrac{-5}{2} = \textcolor{red}{-\dfrac{5}{2}} \)
\( ax^2 + bx + c = 0 \) şeklindeki ikinci dereceden bir denklemin köklerini aşağıdaki formüller ile bulabileceğimizi göstermiştik.
\( \Delta = b^2 - 4ac \) olmak üzere,
\( x_1 = \dfrac{-b + \sqrt{\Delta}}{2a} \)
\( x_2 = \dfrac{-b - \sqrt{\Delta}}{2a} \)
Denklemin iki kökünün çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{-b + \sqrt{\Delta}}{2a} \cdot \dfrac{-b - \sqrt{\Delta}}{2a} \)
\( = \dfrac{(-b)^2 - (\sqrt{\Delta})^2}{(2a)^2} \)
\( = \dfrac{b^2 - \Delta}{4a^2} \)
\( = \dfrac{b^2 - (b^2 - 4ac)}{4a^2} \)
\( = \dfrac{4ac}{4a^2} \)
Buna göre ikinci dereceden bir denklemin kökler çarpımı formülünü aşağıdaki gibi buluruz.
\( = \dfrac{c}{a} \)
Köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamı denklemin katsayıları kullanılarak aşağıdaki formülle bulunur.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = -\dfrac{b}{c} \)
\( 6x^2 + 5x - 6 = 0 \)
\( (3x - 2)(2x + 3) = 0 \)
Çözüm kümesi: \( x \in \{-\frac{3}{2}, \frac{2}{3}\} \)
Kökler çarpmaya göre terslerinin toplamını iki kök değerini kullanarak hesaplayalım.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = \dfrac{1}{-\frac{3}{2}} + \dfrac{1}{\frac{2}{3}} = \textcolor{red}{\dfrac{5}{6}} \)
Şimdi de köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamını yukarıdaki formülle hesaplayalım.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = -\dfrac{b}{c} = -\dfrac{5}{-6} = \textcolor{red}{\dfrac{5}{6}} \)
İfadenin paydalarını eşitleyelim.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = \dfrac{x_1 + x_2}{x_1 \cdot x_2} \)
Buna göre köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamı kökler toplamının kökler çarpımına oranına eşittir.
Bu orandaki kökler toplamı ve çarpımının yerine yukarıda bulduğumuz formülleri yazalım.
\( \dfrac{x_1 + x_2}{x_1 \cdot x_2} = \dfrac{-\frac{b}{a}}{\frac{c}{a}}\)
Buna göre ikinci dereceden bir denklemin köklerinin çarpmaya göre terslerinin toplamı formülünü aşağıdaki gibi buluruz.
\( = -\dfrac{b}{c} \)
Kökler farkının pozitif değeri aşağıdaki formülle bulunur.
\( \abs{x_1 - x_2} \) \( = \dfrac{\sqrt{\Delta}}{\abs{a}} \)
\( 2x^2 + x - 10 = 0 \)
\( (2x + 5)(x - 2) = 0 \)
Çözüm kümesi: \( x \in \{-\frac{5}{2}, 2\} \)
Kökler farkının pozitif değerini iki kök değerini kullanarak hesaplayalım.
\( \abs{-\dfrac{5}{2} - 2} = \abs{-\dfrac{9}{2}} = \textcolor{red}{\dfrac{9}{2}} \)
Şimdi de kökler farkını yukarıdaki formülle hesaplayalım.
\( \Delta = b^2 - 4ac = 1^2 - 4(2)(-10) = 81 \)
\( \abs{x_1 - x_2} = \dfrac{\sqrt{\Delta}}{\abs{a}} = \dfrac{\sqrt{81}}{2} = \textcolor{red}{\dfrac{9}{2}} \)
\( ax^2 + bx + c = 0 \) şeklindeki ikinci dereceden bir denklemin köklerini aşağıdaki formüller ile bulabileceğimizi göstermiştik.
\( \Delta = b^2 - 4ac \) olmak üzere,
\( x_1 = \dfrac{-b + \sqrt{\Delta}}{2a} \)
\( x_2 = \dfrac{-b - \sqrt{\Delta}}{2a} \)
Denklemin iki kökünün farkının mutlak değerini bulalım.
\( \abs{x_1 - x_2} = \mid \dfrac{-b + \sqrt{\Delta}}{2a} - \dfrac{-b - \sqrt{\Delta}}{2a} \mid \)
\( = \mid \dfrac{2\sqrt{\Delta}}{2a} \mid \)
\( = \mid \dfrac{\sqrt{\Delta}}{a} \mid \)
\( \Delta \ge 0 \) olarak kabul edersek ikinci dereceden bir denklemin kökler farkının mutlak değeri formülünü aşağıdaki gibi buluruz.
\( = \dfrac{\sqrt{\Delta}}{\abs{a}} \)
Kökler \( y \) eksenine göre simetrik ise kökler toplamı, dolayısıyla denklemin \( b \) katsayısı sıfır olur.
\( x_1 = -x_2 \)
\( x_1 + x_2 = -x_2 + x_2 = 0 \)
\( x^2 - 16 = 0 \)
\( (x - 4)(x + 4) = 0 \)
Çözüm kümesi: \( x \in \{-4, 4\} \)
Kökler toplamını iki kök değerini kullanarak hesaplayalım.
\( x_1 + x_2 = -4 + 5 = \textcolor{red}{0} \)
Şimdi de kökler toplamını yukarıdaki formülle hesaplayalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{0}{1} = \textcolor{red}{0} \)
Köklerin kareleri toplamı formülü aşağıdaki gibidir.
\( x_1^2 + x_2^2 = \dfrac{b^2 - 2ac}{a^2} \)
Parantez karesi özdeşliğini yazalım.
\( (x_1 + x_2)^2 = x_1^2 + 2x_1x_2 + x_2^2 \)
Köklerin kareleri toplamını yalnız bırakalım.
\( x_1^2 + x_2^2 = (x_1 + x_2)^2 - 2x_1x_2 \)
Kökler toplamı ve çarpımı ifadelerinin formül karşılıklarını yazalım.
\( = (-\dfrac{b}{a})^2 - 2\dfrac{c}{a} \)
\( = \dfrac{b^2}{a^2} - \dfrac{2ac}{a^2} \)
\( = \dfrac{b^2 - 2ac}{a^2} \)
Köklerin küpleri toplamı formülü aşağıdaki gibidir.
\( x_1^3 + x_2^3 = \dfrac{-b^3 + 3abc}{a^3} \)
Küp toplamı özdeşliğini yazalım.
\( x_1^3 + x_2^3 = (x_1 + x_2)(x_1^2 - x_1x_2 + x_2^2) \)
\( = (x_1 + x_2)(x_1^2 + x_2^2 - x_1x_2) \)
Kökler toplamı, çarpımı ve kare toplamı ifadelerinin formül karşılıklarını yazalım.
\( = (-\dfrac{b}{a})(\dfrac{b^2 - 2ac}{a^2} - \dfrac{c}{a}) \)
\( = (-\dfrac{b}{a})(\dfrac{b^2 - 2ac}{a^2} - \dfrac{ac}{a^2}) \)
\( = (-\dfrac{b}{a})(\dfrac{b^2 - 3ac}{a^2}) \)
\( = -\dfrac{b^3 - 3abc}{a^3} \)
\( = \dfrac{-b^3 + 3abc}{a^3} \)
Yukarıda paylaştığımız formüller aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
İfade | Formül |
---|---|
Kökler toplamı | \( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} \) |
Kökler çarpımı | \( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} \) |
Köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamı | \( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = -\dfrac{b}{c} \) |
Kökler farkının mutlak değeri | \( \abs{x_1 - x_2} = \dfrac{\sqrt{\Delta}}{\abs{a}} \) |
Simetrik köklerde kökler toplamı | \( x_1 + x_2 = 0 \) |
Köklerin kareleri toplamı | \( x_1^2 + x_2^2 = \dfrac{b^2 - 2ac}{a^2} \) |
Köklerin küpleri toplamı | \( x_1^3 + x_2^3 = \dfrac{-b^3 + 3abc}{a^3} \) |
Kökleri bilinen ikinci dereceden bir denklem aşağıdaki şekilde yazılabilir.
Kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) olan ikinci dereceden denklem:
\( x^2 - (x_1 + x_2)x + x_1 \cdot x_2 = 0 \)
Kökleri \( -7 \) ve \( 5 \) olan ikinci dereceden denklem:
\( x^2 - (-7 + 5)x + (-7 \cdot 5) = 0 \)
\( x^2 + 2x - 35 = 0 \)
\( (x + 7)(x - 5) = 0 \)
Kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) olan ikinci dereceden denklemin çarpanlarına ayrılmış şekilde yazılışı aşağıdaki gibidir.
\( (x - x_1)(x - x_2) = 0 \)
Çarpanların terimlerini dağıtalım.
\( x^2 - x_1x - x_2x + x_1x_2 = 0 \)
\( x^2 - (x_1 + x_2)x + x_1x_2 = 0 \)
Bu denklemin tüm terimlerinin bir \( a \) başkatsayısı ile çarpımı sonucunda oluşan tüm denklemlerin kökleri aynı \( x_1 \) ve \( x_2 \) değerleri olur.
\( a(x - x_1)(x - x_2) = 0 \)
\( a(x^2 - (x_1 + x_2)x + x_1 \cdot x_2) = 0 \)
Aşağıdaki deklemlerin tümünün kökleri \( -7 \) ve \( 5 \)'tir.
\( 3x^2 + 6x - 105 = 3(x + 7)(x - 5) = 0 \)
\( 5x^2 + 10x - 175 = 5(x + 7)(x - 5) = 0 \)
\( -2x^2 - 4x + 70 = -2(x + 7)(x - 5) = 0 \)
Buna göre, ikinci dereceden iki denklemin kökleri birbirine eşitse bu iki denklemin katsayılarının oranları birbirine eşittir. Bu ifadenin karşıtı da doğrudur, yani ikinci dereceden iki denklemin katsayılarının oranları birbirine eşitse bu iki denklemin kökleri birbirine eşittir.
Aşağıdaki iki denklemin kökleri aynı ve \( x_1 \) ve \( x_2 \) ise,
\( a_1x^2 + b_1x + c_1 = 0 \)
\( a_2x^2 + b_2x + c_2 = 0 \)
denklemlerin katsayılarının oranı birbirine eşittir.
\( \dfrac{a_1}{a_2} = \dfrac{b_1}{b_2} \) \( = \dfrac{c_1}{c_2} \)
\( 3x^2 + 6x - 24 = 3(x - 2)(x + 4) = 0 \)
\( 2x^2 + 4x - 16 = 2(x - 2)(x + 4) = 0 \)
\( \dfrac{3}{2} = \dfrac{6}{4} = \dfrac{-24}{-16} \)
Birinci denklemin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) ise denklemi çarpanlarına ayrılmış şekilde aşağıdaki gibi yazabiliriz.
\( a_1x^2 + b_1x + c_1 = 0 \)
\( a_1(x - x_1)(x - x_2) = 0 \)
Denklemdeki çarpanları dağıtalım.
\( a_1x^2 - a_1(x_1 + x_2)x + a_1x_1x_2 = 0 \)
Buna göre denklemin \( b_1 \) ve \( c_1 \) katsayılarını \( a_1 \) ve kökler cinsinden aşağıdaki şekilde yazabiliriz.
\( b_1 = -a_1(x_1 + x_2) \)
\( c_1 = a_1x_1x_2 \)
Aynı işlemi kökleri yine \( x_1 \) ve \( x_2 \) olan ikinci denklem için yapalım.
\( a_2x^2 + b_2x + c_2 = 0 \)
\( a_2(x - x_1)(x - x_2) = 0 \)
Denklemdeki çarpanları dağıtalım.
\( a_2x^2 - a_2(x_1 + x_2)x + a_2x_1x_2 = 0 \)
Buna göre denklemin \( b_2 \) ve \( c_2 \) katsayılarını \( a_2 \) ve kökler cinsinden aşağıdaki şekilde yazabiliriz.
\( b_2 = -a_2(x_1 + x_2) \)
\( c_2 = a_2x_1x_2 \)
Yukarıda elde ettiğimiz iki eşitlikte \( x_1 + x_2 \) ifadesini yalnız bırakalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b_1}{a_1} = -\dfrac{b_2}{a_2} \)
Katsayılar arasındaki eşitliği düzenlersek aşağıdaki orantıyı elde ederiz.
\( \dfrac{a_1}{a_2} = \dfrac{b_1}{b_2} \)
Yukarıda elde ettiğimiz iki eşitlikte \( x_1x_2 \) ifadesini yalnız bırakalım.
\( x_1x_2 = \dfrac{c_1}{a_1} = \dfrac{c_2}{a_2} \)
Katsayılar arasındaki eşitliği düzenlersek aşağıdaki orantıyı elde ederiz.
\( \dfrac{a_1}{a_2} = \dfrac{c_1}{c_2} \)
İki orantıda \( \dfrac{a_1}{a_2} \) ortak olduğu için iki orantıyı tek eşitlikte birleştirebiliriz.
\( \dfrac{a_1}{a_2} = \dfrac{b_1}{b_2} = \dfrac{c_1}{c_2} \)
Aşağıdaki denklemlerin köklerinin toplamını, çarpımını, çarpmaya göre terslerinin toplamını ve kareleri toplamını bulunuz.
(a) \( 3x^2 - 2x - 16 = 0 \)
(b) \( x^2 - 14 = 0 \)
(c) \( -4x^2 + 8x + 1 = 0 \)
Çözümü GösterKökler toplamı aşağıdaki formülle hesaplanır.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} \)
Kökler çarpımı aşağıdaki formülle hesaplanır.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} \)
Köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamı aşağıdaki formülle hesaplanır.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = -\dfrac{b}{c} \)
Köklerin karelerinin toplamı aşağıdaki formülle hesaplanır.
\( x_1^2 + x_2^2 = (x_1 + x_2)^2 - 2x_1 \cdot x_2 \)
(a) seçeneği:
\( 3x^2 - 2x - 16 = 0 \)
\( a = 3, \quad b = -2, \quad c = -16 \)
Kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{-2}{3} = \dfrac{2}{3} \)
Kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{-16}{3} \)
Köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamını bulalım.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = -\dfrac{-2}{16} = \dfrac{1}{8} \)
Köklerin karelerinin toplamını bulalım.
\( x_1^2 + x_2^2 = (\dfrac{2}{3})^2 - 2(-\dfrac{16}{3}) \)
\( = \dfrac{100}{9} \)
(b) seçeneği:
\( x^2 - 14 = 0 \)
\( a = 1, \quad b = 0, \quad c = -14 \)
Kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{0}{1} = 0 \)
Kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{-14}{1} = -14 \)
Köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamını bulalım.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = -\dfrac{0}{-14} = 0 \)
Köklerin karelerinin toplamını bulalım.
\( x_1^2 + x_2^2 = 0^2 - 2(-14) \)
\( = 28 \)
(c) seçeneği:
\( -4x^2 + 8x + 1 = 0 \)
\( a = -4, \quad b = 8, \quad c = 1 \)
Kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{8}{-4} = 2 \)
Kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{1}{-4} \)
Köklerin çarpmaya göre terslerinin toplamını bulalım.
\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = -\dfrac{8}{1} = -8 \)
Köklerin karelerinin toplamını bulalım.
\( x_1^2 + x_2^2 = 2^2 - 2(-\dfrac{1}{4}) \)
\( = \dfrac{9}{2} \)
Aşağıda kökleri verilen denklemleri yazınız.
(a) \( x_1 = -5, \quad x_2 = 13 \)
(b) \( x_1 = -\sqrt{7}, \quad x_2 = \sqrt{7} \)
(c) \( x_1 = 4 - \sqrt{5}, \quad x_2 = 4 + \sqrt{5} \)
Çözümü GösterKökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) şeklinde verilen ikinci dereceden bir denklem aşağıdaki şekilde yazılır.
\( x^2 - (x_1 + x_2)x + x_1 \cdot x_2 = 0 \)
(a) seçeneği:
\( x_1 = -5, \quad x_2 = 13 \)
Verilen kökleri kullanarak denklemi yazalım.
\( x^2 - (-5 + 13)x + (-5) \cdot 13 = 0 \)
\( x^2 - 8x - 65 = 0 \)
(b) seçeneği:
\( x_1 = -\sqrt{7}, \quad x_2 = \sqrt{7} \)
Verilen kökleri kullanarak denklemi yazalım.
\( x^2 - (-\sqrt{7} + \sqrt{7})x + (-\sqrt{7} \cdot \sqrt{7}) = 0 \)
\( x^2 - 7 = 0 \)
(c) seçeneği:
\( x_1 = 4 - \sqrt{5}, \quad x_2 = 4 + \sqrt{5} \)
Verilen kökleri kullanarak denklemi yazalım.
\( x^2 - [(4 - \sqrt{5}) + (4 + \sqrt{5})]x + (4 - \sqrt{5})(4 + \sqrt{5}) = 0 \)
\( x^2 - 8x + (4^2 - (\sqrt{5})^2) = 0 \)
\( x^2 - 8x + 11 = 0 \)
Aşağıda kökleri verilen denklemleri yazınız.
(a) \( x_1 = \sqrt{13}i, \quad x_2 = -\sqrt{13}i \)
(b) \( x_1 = -3 - 2i, \quad x_2 = -3 + 2i \)
(c) \( x_1 = \dfrac{7 - 3i}{4}, \quad x_2 = \dfrac{7 + 3i}{4} \)
Çözümü GösterKökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) şeklinde verilen ikinci dereceden bir denklem aşağıdaki şekilde yazılır.
\( x^2 - (x_1 + x_2)x + x_1 \cdot x_2 = 0 \)
(a) seçeneği:
\( x_1 = \sqrt{13}i, \quad x_2 = -\sqrt{13}i \)
Verilen kökleri kullanarak denklemi yazalım.
\( x^2 - (\sqrt{13}i + (-\sqrt{13}i))x + (\sqrt{13}i)(-\sqrt{13}i) = 0 \)
\( x^2 - (\sqrt{13})^2i^2 = 0 \)
\( x^2 + 13 = 0 \)
(b) seçeneği:
\( x_1 = -3 - 2i, \quad x_2 = -3 + 2i \)
Verilen kökleri kullanarak denklemi yazalım.
\( x^2 - [(-3 - 2i) + (-3 + 2i)]x + (-3 - 2i)(-3 + 2i) = 0 \)
\( x^2 + 6x + [(-3)^2 - (2i)^2]= 0 \)
\( x^2 + 6x + 9 - 4i^2 = 0 \)
\( x^2 + 6x + 13 = 0 \)
(c) seçeneği:
\( x_1 = \dfrac{7 - 3i}{4}, \quad x_2 = \dfrac{7 + 3i}{4} \)
Verilen kökleri kullanarak denklemi yazalım.
\( x^2 - [(\dfrac{7 - 3i}{4}) + (\dfrac{7 + 3i}{4})]x + (\dfrac{7 - 3i}{4})(\dfrac{7 + 3i}{4}) = 0 \)
\( x^2 - \dfrac{7}{2}x + \dfrac{7^2 - (3i)^2}{4^2} = 0 \)
\( x^2 - \dfrac{7}{2}x + \dfrac{29}{8} = 0 \)
\( 3x^2 - (p - 2)x + k + 4 = 0 \) denkleminin kökleri -2 ve 3 olduğuna göre \( p \cdot k \) çarpımı kaçtır?
Çözümü Göster\( x_1 = -2 \) ve \( x_2 = 3 \) ise denklemin kökler toplamı ve çarpımını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} \)
\( -2 + 3 = -\dfrac{-(p - 2)}{3} \)
\( p - 2 = 3 \)
\( p = 5 \)
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} \)
\( -2 \cdot 3 = \dfrac{k + 4}{3} \)
\( k + 4 = -18 \)
\( k = -22 \)
\( p \cdot k = 5 \cdot (-22) = -110 \) bulunur.
\( (2a + 5)x^2 + (4a - 3)x + (4 - a) = 0 \)
denkleminin kökler toplamı \( -3 \) ise kökler çarpımı kaçtır?
Çözümü GösterKökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{4a - 3}{2a + 5} = -3 \)
İçler - dışlar çarpımı yapalım.
\( 4a - 3 = 3(2a + 5) \)
\( 4a - 3 = 6a + 15 \)
\( a = -9 \)
Kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{4 - a}{2a + 5} \)
\( a = -9 \) yazalım.
\( = \dfrac{4 - (-9)}{2(-9) + 5} \)
\( = \dfrac{13}{-13} = -1 \) bulunur.
\( x^2 + 8x + 5 = 0 \) denkleminin köklerinin farkının mutlak değeri kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin köklerine \( x_1 \) ve \( x_2 \) diyelim.
Kökler arasında aşağıdaki özdeşliği yazabiliriz.
\( (x_1 - x_2)^2 = (x_1 + x_2)^2 - 4x_1x_2 \)
Kökler toplamı ve çarpımı formüllerini kullanalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = 5 \)
\( x_1x_2 = \dfrac{c}{a} = -8 \)
Bu değerleri özdeşlikte yerine koyalım.
\( (x_1 - x_2)^2 = 5^2 - 4(-8) \)
\( (x_1 - x_2)^2 = 57 \)
Tarafların karekökünü alalım.
\( \sqrt{(x_1 - x_2)^2} = \sqrt{57} \)
Bir ifadenin karesinin karekökü ifadenin mutlak değerine eşittir.
\( \abs{x_1 - x_2} = \sqrt{57} \) bulunur.
\( m \) ve \( n \) sıfırdan farklı sayılar olmak üzere,
\( x^2 + mx + n = 0 \) denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \) olduğuna göre, \( m + n \) toplamı kaçtır?
Çözümü Gösterİkinci dereceden denklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 1, \quad b = m, \quad c = n \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( m \cdot n = \dfrac{c}{a} = n \)
\( n \ne 0 \) olarak veriliyor.
\( m = 1 \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -m \)
\( n = -2m = -2 \)
\( m + n = 1 + (-2) = -1 \) olarak bulunur.
\( 3x^2 - (2m - 1)x + 1 = 0 \) denkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \)'dir.
Bu denklemin kökleri arasında \( x_1^2 \cdot x_2 + x_2^2 \cdot x_1 = 3 \) bağıntısı olduğuna göre, \( m \) kaçtır?
Çözümü GösterVerilen bağıntıyı çarpanlarına ayıralım.
\( x_1^2 \cdot x_2 + x_2^2 \cdot x_1 = x_1 \cdot x_2 \cdot (x_1 + x_2) = 3 \)
Bu ifade kökler çarpımı ile toplamının çarpımına eşittir.
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-(2m - 1)}{3} \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( \dfrac{c}{a} = \dfrac{1}{3} \)
Bu değerleri sorudaki ifadede yerine koyalım.
\( \dfrac{1}{3} \cdot \dfrac{2m - 1}{3} = 3 \)
\( 2m - 1 = 27 \)
\( m = 14 \) bulunur.
\( x^2 + (m + 2)x + 16 = 0 \) denkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) olmak üzere, her iki kök de pozitiftir.
\( x_1 = x_2^3 \) olduğuna göre, \( m \) kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} = 16 \)
Bu ifadede \( x_1 = x_2^3 \) yazalım.
\( x_2^3 \cdot x_2 = x_2^4 = 16 \)
Her iki kök de pozitiftir.
\( x_2 = 2 \)
Denklemin kökleri eşitliği sağlayacağı için denklemde \( x = 2 \) yazalım.
\( 2^2 + (m + 2) \cdot 2 + 16 = 0 \)
\( 4 + 2m + 4 + 16 = 0 \)
\( m = -12 \) bulunur.
\( k \in \mathbb{R^+} \) olmak üzere,
\( 2x^2 + kx - 3 = 0 \) denkleminin kökler farkı 4 olduğuna göre, \( k \) kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin diskriminantını bulalım.
\( \Delta = b^2 - 4ac = k^2 - 4 \cdot 2 \cdot (-3) \)
\( = k^2 + 24 \)
Denklemin kökler farkı formülünü yazalım.
\( \abs{x_1 - x_2} = \dfrac{\sqrt{\Delta}}{\abs{a}} \)
\( = \dfrac{\sqrt{k^2 + 24}}{2} = 4 \)
İçler - dışlar çarpımı yapalım.
\( \sqrt{k^2 + 24} = 8 \)
\( k^2 + 24 = 64 \)
\( k = \pm 2\sqrt{10} \)
\( k \in \mathbb{R^+} \) olduğundan \( k = 2\sqrt{10} \) bulunur.
\( a, b, c \in \mathbb{Z} \) olmak üzere,
\( ax^2 + bx + c \)
denkleminin köklerinin birbirinin çarpmaya göre tersi olması için, aşağıdaki koşullardan hangisi sağlanmalıdır?
(a) \( a = b \)
(b) \( a = -b \)
(c) \( b = c \)
(d) \( a = c \)
(e) \( a = 2c \)
Çözümü GösterDenklemin köklerine \( x_1 \) ve \( x_2 \) diyelim.
Denklemin kökleri birbirinin çarpmaya göre tersidir.
\( x_1 = \dfrac{1}{x_2} \)
\( x_1\ x_2 = 1 \)
Kökler çarpımı formülünü yazalım.
\( x_1\ x_2 = \dfrac{c}{a} \)
\( 1 = \dfrac{c}{a} \)
\( a = c \)
Buna göre cevap (d) seçeneğidir.
\( x^2 - 4x + m - 7 = 0 \) denkleminin kökleri,
\( x^2 - 2x + m + 2 = 0 \) denkleminin köklerinin ikişer katı olduğuna göre, \( m \) kaçtır?
Çözümü Göster2. denklemin köklerine \( x_1 \) ve \( x_2 \) diyelim.
1. denklemin kökleri \( 2x_1 \) ve \( 2x_2 \) olur.
2. denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{m + 2}{1} = m + 2 \)
1. denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( 2x_1 \cdot 2x_2 = \dfrac{m - 7}{1} = m - 7 \)
\( 4x_1 \cdot x_2 = m - 7 \)
\( 4(m + 2) = m - 7 \)
\( 4m + 8 = m - 7 \)
\( m = -5 \) bulunur.
\( ax^2 + (b + 2)x - 4 = 0 \) ve
\( 3x^2 - 2x + 1 = 0 \)
denklemlerinin çözüm kümeleri aynı olduğuna göre, \( a + b \) kaçtır?
Çözümü Gösterİkinci dereceden iki denklemin çözüm kümeleri aynı ise denklemlerin katsayılarının oranı birbirine eşittir.
\( \dfrac{a}{3} = \dfrac{b + 2}{-2} = \dfrac{-4}{1} \)
\( a = -4 \cdot 3 = -12 \)
\( b + 2 = -4 \cdot (-2) = 8 \)
\( b = 6 \)
\( a + b = -12 + 6 = -6 \) bulunur.
\( x^2 - (4m - 2)x + 6m = 0 \)
denkleminin köklerinin aritmetik ortalaması \( -4 \) olduğuna göre, \( m \) kaçtır?
Çözümü GösterDenkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) ise aritmetik ortalaması \( \frac{x_1 + x_2}{2} \) olur.
\( \dfrac{x_1 + x_2}{2} = -4 \)
\( x_1 + x_2 = -8 \)
Denklemin kökler toplamı formülünü yazalım.
\( -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-(4m - 2)}{1} = -8 \)
\( 4m - 2 = -8 \)
\( m = -\dfrac{3}{2} \) bulunur.
\( x^2 + 2(m - 1)x + 3m - 5 = 0 \)
denkleminin kökleri çakışık olduğuna göre, \( m \)'nin alabileceği değerlerin toplamı kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin kökleri çakışık ise denklemin deltası sıfıra eşit olur.
\( \Delta = b^2 - 4ac = 0 \)
\( a = 1, \quad b = 2(m - 1), \quad c = 3m - 5 \)
\( (2m - 2)^2 - 4 \cdot 1 \cdot (3m - 5) = 0 \)
\( 4m^2 - 8m + 4 - 12m + 20 = 0 \)
\( 4m^2 - 20m + 24 = 0 \)
\( m^2 - 5m + 6 = 0 \)
\( m \)'nin alabileceği değerlerin toplamı bu denklemin kökler toplamına eşittir.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{-5}{1} = 5 \) bulunur.
\( x^2 + 7x - 6 + k = 0 \) denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \)'dir.
\( 3 \lt m \lt 7 \) olduğuna göre, \( n \)'nin değer aralığı nedir?
Çözümü GösterDenklemin kökler toplamını bulalım.
\( a = 1, \quad b = 7, \quad c = -6 + k \)
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{7}{1} = -7 \)
\( m = -7 - n \)
Verilen eşitsizlikte \( m \) yerine \( -7 - n \) yazalım.
\( 3 \lt -7 - n \lt 7 \)
Eşitsizliğin taraflarını 7 ile toplayalım.
\( 10 \lt -n \lt 14 \)
Eşitsizlik taraflarını \( -1 \) ile çarptığımızda eşitsizlik yön değiştirir.
\( -14 \lt n \lt -10 \) bulunur.
\( m \) sıfırdan farklı bir reel sayı olmak üzere,
\( x^2 - (5m - 2n)x + 8m = 0 \) denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \)'dir.
Buna göre \( m + n \) toplamı kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 1, \quad b = -(5m - 2n), \quad c = 8m \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( m \cdot n = \dfrac{c}{a} = \dfrac{8m}{1} \)
\( n = 8 \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-(5m - 2n)}{1} \)
\( m + 8 = 5m - 16 \)
\( 4m = 24 \)
\( m = 6 \)
\( m + n = 6 + 8 = 14 \) bulunur.
\( (m + 1)x^2 + (m - 2)x - 24m = 0 \) denkleminin simetrik iki kökü bulunduğuna göre denklemin kökleri nedir?
Çözümü GösterDenklemin simetrik iki kökü varsa kökler toplamı sıfır olur.
\( x_1 = -x_2 \Longrightarrow x_1 + x_2 = 0 \)
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = 0 \)
\( -\dfrac{m - 2}{m + 1} = 0 \)
\( m = 2 \)
Denklemde \( m = 2 \) yazalım.
\( (2 + 1)x^2 + (2 - 2)x - 24 \cdot 2 = 0 \)
\( 3x^2 - 48 = 0 \)
\( 3(x - 4)(x + 4) = 0 \)
Çözüm kümesi: \( x \in \{-4, 4\} \)
Köklerinden biri \( 4 + \sqrt{3} \) olan reel katsayılı ikinci dereceden denklem nedir?
Çözümü Gösterİkinci dereceden reel katsayılı bir denklemin köklerinden biri \( a + \sqrt{b} \) formunda ise diğer kök bu kökün eşleniği olur.
\( x_1 = 4 + \sqrt{3} \)
\( x_2 = 4 - \sqrt{3} \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = x_1 + x_2 = 4 + \sqrt{3} + 4 - \sqrt{3} = 8 \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = x_1 \cdot x_2 = (4 + \sqrt{3})(4 - \sqrt{3}) = 4^2 - (\sqrt{3})^2 = 13 \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklemi aşağıdaki şekilde yazabiliriz.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - 8x + 13 = 0 \)
\( (6 + \sqrt{3})x^2 - ax + 3\sqrt{6} = 0 \)
denkleminin harmonik ortalaması \( -6 \) ise \( a \) kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin köklerine \( x_1 \) ve \( x_2 \) diyelim.
Kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = \dfrac{a}{6 + \sqrt{3}} \)
Kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{3\sqrt{6}}{6 + \sqrt{3}} \)
\( x_1 \) ve \( x_2 \) sayılarının harmonik ortalaması aşağıdaki formülle bulunur.
\( H.O. = \dfrac{2}{\frac{1}{x_1} + \frac{1}{x_2}} = \dfrac{2x_1x_2}{x_1 + x_2} \)
Bulduğumuz kökler toplamını ve çarpımını yerine yazalım.
\( 2\dfrac{(\frac{3\sqrt{6}}{6 + \sqrt{3}})}{\frac{a}{6 + \sqrt{3}}} = -6 \)
\( 2\dfrac{3\sqrt{6}}{6 + \sqrt{3}} \cdot \dfrac{6 + \sqrt{3}}{a} = -6 \)
\( \dfrac{6\sqrt{6}}{a} = -6 \)
\( a = -\sqrt{6} \) bulunur.
\( x^2 + bx + 24 = 0 \) denkleminin kökleri kaç farklı \( b \) değeri için tam sayıdır?
Çözümü GösterDenklemin köklerine \( m \) ve \( n \) diyelim.
\( (x - m)(x - n) = x^2 + bx + 24 \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -b \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m \cdot n = \dfrac{c}{a} = 24 \)
Buna göre denklemin kökler çarpımı 24'tür.
24'ün tam sayı bölenlerini bulalım.
\( \{\pm 1, \pm 2, \pm 3, \pm 4, \pm 6, \pm 8, \pm 12, \pm 24\} \)
Çarpımları 24 olan kök ikilileri için kökler toplamını bulalım.
\( 24 = 1 \cdot 24 \Longrightarrow 1 + 24 = 25 \)
\( 24 = 2 \cdot 12 \Longrightarrow 2 + 12 = 14 \)
\( 24 = 3 \cdot 8 \Longrightarrow 3 + 8 = 11 \)
\( 24 = 4 \cdot 6 \Longrightarrow 4 + 6 = 10 \)
\( 24 = -1 \cdot (-24) \Longrightarrow -1 + (-24) = -25 \)
\( 24 = -2 \cdot (-12) \Longrightarrow -2 + (-12) = -14 \)
\( 24 = -3 \cdot (-8) \Longrightarrow -3 + (-8) = -11 \)
\( 24 = -4 \cdot (-6) \Longrightarrow -4 + (-6) = -10 \)
Buna göre \( b \) 8 farklı değer alabilir.
\( b \in \{\pm 10, \pm 11, \pm 14, \pm 25\} \)
\( 3x^2 - (3m - 2)x + k = 0 \)
denkleminin köklerinin üçer katının birer eksiğini kök kabul eden denklem \( x^2 - (2m + 1)x + p = 0 \) olduğuna göre, \( m \) değeri kaçtır?
Çözümü Göster1. denklemin köklerine \( x_1 \) ve \( x_2 \) diyelim.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-(3m - 2)}{3} \)
2. denklemin kökleri \( 3x_1 - 1 \) ve \( 3x_2 - 1 \) olur.
\( (3x_1 - 1) + (3x_2 - 1) = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-(2m + 1)}{1} \)
\( 3x_1 + 3x_2 - 2 = 2m + 1 \)
\( 3(x_1 + x_2) = 2m + 3 \)
Kökler toplamı yerine 1. denklem için bulduğumuz değeri yazalım.
\( 3 \cdot \dfrac{3m - 2}{3} = 2m + 3 \)
\( 3m - 2 = 2m + 3 \)
\( m = 5 \) bulunur.
\( 3x^2 - ( m^2 - 6m + 5)x - 4 = 0 \)
denkleminin kökleri simetrik olduğuna göre, \( m \)'nin alabileceği değerlerin çarpımı kaçtır?
Çözümü Gösterİkinci dereceden denklemin kökleri simetrik ise kökler toplamı sıfır olur.
\( x_1 = -x_2 \Longrightarrow x_1 + x_2 = 0 \)
\( x_1 + x_2 = - \dfrac{b}{a} = 0 \)
\( -\dfrac{-(m^2 - 6m + 5)}{3} = 0 \)
\( m^2 - 6m + 5 = 0 \)
\( m \)'nin alabileceği değerlerin çarpımı bu denklemin kökler çarpımına eşittir.
\( m_1 \cdot m_2 = \dfrac{5}{1} = 5 \) bulunur.
\( (x^2 + 3x)^2 - 6x^2 - 18x + 5 = 0 \) denkleminin kökler çarpımı kaçtır?
Çözümü GösterEşitliğin sol tarafını düzenleyelim.
\( (x^2 + 3x)^2 - 6(x^2 + 3x) + 5 = 0 \)
\( x^2 + 3x = t \) şeklinde değişken değiştirme yapalım.
\( t^2 - 6t + 5 = 0 \)
Denklemi çarpanlarına ayıralım.
\( (t - 1)(t - 5) = 0 \)
\( t \) yerine \( x^2 + 3x \) yazalım.
\( (x^2 + 3x - 1)(x^2 + 3x - 5) = 0 \)
Bu denklemin kökleri her bir çarpanı sıfır yapan değerlerden oluşur.
1. denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{-1}{1} = -1 \)
2. denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_3 \cdot x_4 = \dfrac{-5}{1} = -5 \)
İki denklemin de deltaları 0'dan büyük olduğu için reel ve birbirinden farklı 2'şer kökü vardır.
Denklemlerin ortak kökü olmadığını denklemleri ortak çözerek teyit edebiliriz.
\( x^2 + 3x - 1 = x^2 + 3x - 5 \)
\( -1 \ne -5 \)
Buna göre denklemlerin toplam dört farklı reel kökünün çarpımı \( (-5) \cdot (-1) = 5 \) olarak bulunur.
\( \dfrac{x - 1}{x - m} = 1 - \dfrac{x}{x - n} \)
denkleminin kökler toplamını bulunuz.
Çözümü Göster\( \dfrac{x - 1}{x - m} + \dfrac{x}{x - n} = 1 \)
Paydaları eşitleyelim.
\( \dfrac{(x - 1)(x - n)}{(x - m)(x - n)} + \dfrac{x(x - m)}{(x - n)(x - m)} = 1 \)
\( \dfrac{x^2 - nx - x + n + x^2 - mx}{x^2 - mx - nx + mn} = 1 \)
\( \dfrac{2x^2 - nx - x + n - mx}{x^2 - mx - nx + mn} = 1 \)
İçler - dışlar çarpımı yapalım.
\( 2x^2 - nx - x + n - mx = x^2 - mx - nx + mn \)
Tüm terimleri eşitliğin sol tarafında toplayalım.
\( x^2 - x + n - mn = 0 \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} \)
\( = -\dfrac{-1}{1} = 1 \) bulunur.
\( \dfrac{x^2 - 5xy + y^2}{y^2} = 4 \)
olduğuna göre, \( \frac{x}{y} \) ifadesinin alabileceği değerler toplamı kaçtır?
Çözümü GösterPaydaki ifadeyi üç terime dağıtalım.
\( \dfrac{x^2}{y^2} - \dfrac{5xy}{y^2} + \dfrac{y^2}{y^2} = 4 \)
\( (\dfrac{x}{y})^2 - 5(\dfrac{x}{y}) - 3 = 0 \)
\( \dfrac{x}{y} = t \) şeklinde değişken değiştirelim.
\( t^2 - 5t - 3 = 0 \)
\( t = \frac{x}{y} \) ifadesinin alabileceği değerler toplamı denklemin kökler toplamına eşittir.
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-5}{1} = 5 \) bulunur.
\( x^2 - 7x + 6 = 0 \) denkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \)'dir.
Buna göre, \( x_1^2 + x_2^2 \) ifadesinin değeri kaçtır?
Çözümü Gösterİkinci dereceden denklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 1, \quad b = -7, \quad c = 6 \)
\( (x_1 + x_2)^2 = x_1^2 + 2x_1x_2 + x_2^2 \)
\( x_1^2 + x_2^2 = (x_1 + x_2)^2 - 2x_1x_2 \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-7}{1} = 7 \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( \dfrac{c}{a} = \dfrac{6}{1} = 6 \)
Bulduğumuz değerleri değeri sorulan ifadede yerine koyalım.
\( x_1^2 + x_2^2 = (x_1 + x_2)^2 - 2x_1x_2 \)
\( = 7^2 - 2 \cdot 6 \)
\( = 37 \) bulunur.
\( x^2 - 8!x + 7! = 0 \) denkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \) şeklindedir.
Buna göre \( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} \) ifadesinin değeri nedir?
Çözümü Göster\( \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = \dfrac{x_1 + x_2}{x_1 \cdot x_2} \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-8!}{1} = 8! \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} = \dfrac{7!}{1} = 7! \)
Bu değerleri sorudaki ifadede yerine koyalım.
\( \dfrac{x_1 + x_2}{x_1 \cdot x_2} = \dfrac{8!}{7!} \)
\( = \dfrac{8 \cdot 7!}{7!} = 8 \) bulunur.
\( x^2 + bx + c = 0 \) denkleminin bir kökü \( 3 \)
\( x^2 - mx + 2n = 0 \) denkleminin bir kökü \( 2 \)'dir.
İki denklemin birer kökü birbirine eşit olduğuna göre, \( m + b \) toplamı kaçtır?
Çözümü Göster\( x^2 + bx + c = 0 \)
1. denklemin köklerine \( x_1 = 3 \) ve \( x_3 \) diyelim.
1. denklemin kökler toplamını bulalım.
\( 3 + x_3 = -\dfrac{b}{1} = -b \)
\( x^2 - mx + 2n = 0 \)
2. denklemin köklerine \( x_2 = 2 \) ve \( x_3 \) diyelim.
2. denklemin kökler toplamını bulalım.
\( 2 + x_3 = -\dfrac{-m}{1} = m \)
İkinci kökler toplamı eşitliğinden birinci eşitliği çıkaralım.
\( m - (-b) = 2 - 3 \)
\( m + b = -1 \) bulunur.
\( ax^2 - 5x + 1 = 0 \) denkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \)'dir.
Buna göre, \( x_1 \)'in \( x_2 \) cinsinden eşitini bulunuz.
Çözümü GösterDenklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{-5}{a} = \dfrac{5}{a} \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{1}{a} \)
Buna göre denklemin kökler toplamı kökler çarpımının 5 katıdır.
\( x_1 + x_2 = 5x_1 \cdot x_2 \)
\( x_1 - 5x_1 \cdot x_2 = -x_2 \)
\( x_1(1 - 5x_2) = -x_2 \)
\( x_1 = \dfrac{-x_2}{1 - 5x_2} = \dfrac{x_2}{5x_2 - 1} \) bulunur.
\( x^2 - 3x + 2 = 0 \) denkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \)'dir.
Bu köklerin çarpmaya göre terslerini kök kabul eden ikinci dereceden denklemi bulunuz.
Çözümü Göster\( x_2 - 3x + 2 = 0 \)
Denklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 1, \quad b = -3, \quad c = 2 \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = 3 \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} = 2 \)
Soruda istenen, kökleri \( \dfrac{1}{x_1} \) ve \( \dfrac{1}{x_2} \) olan ikinci dereceden denklemdir.
Yeni denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = \dfrac{1}{x_1} + \dfrac{1}{x_2} = \dfrac{x_1 + x_2}{x_1 \cdot x_2} = \dfrac{3}{2} \)
Yeni denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = \dfrac{1}{x_1} \cdot \dfrac{1}{x_2} = \dfrac{1}{x_1 \cdot x_2} = \dfrac{1}{2} \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklemi aşağıdaki şekilde yazabiliriz.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - \dfrac{3}{2}x + \dfrac{1}{2} = 0 \)
\( x^2 - 3x - 5 = 0 \) denkleminin kökleri \( a \) ve \( b \)'dir.
Buna göre kökleri \( 2 - 3a \) ve \( 2 - 3b \) olan denklem nedir?
Çözümü GösterDenklemin kökler toplamını bulalım.
\( a + b = -\dfrac{-3}{1} = 3 \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( ab = \dfrac{-5}{1} = -5 \)
İstenen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = (2 - 3a) + (2 - 3b) = 4 - 3(a + b) \)
\( = 4 - 3 \cdot 3 = -5 \)
İstenen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = (2 - 3a) \cdot (2 - 3b) = 4 - 6(a + b) + 9ab \)
\( = 4 - 6 \cdot 3 + 9 \cdot (-5) = -59 \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklemi aşağıdaki şekilde yazabiliriz.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - (-5)x + (-59) = 0 \)
\( x^2 + 5x - 59 = 0 \) bulunur.
\( m, n \in \mathbb{R^+} \) olmak üzere,
\( x^2 - 9x + 16 = 0 \) denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \) olarak veriliyor.
Buna göre kökleri \( \sqrt{2m} \) ve \( \sqrt{2n} \) olan ikinci dereceden denklem nedir?
Çözümü GösterKökler toplamı ve kökler çarpımı formüllerini kullanarak istenen denklemi elde etmeye çalışalım.
Verilen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-9}{1} \)
\( m + n = 9 \)
Verilen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( m \cdot n = \dfrac{c}{a} = \dfrac{16}{1} \)
\( m \cdot n = 16 \)
İstenen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( \sqrt{2m} \cdot \sqrt{2n} = \sqrt{4m \cdot n} \)
\( = \sqrt{64} = 8 \)
İstenen denklemin kökler toplamına \( k \) diyelim.
\( \sqrt{2m} + \sqrt{2n} = k \)
Eşitliğin taraflarının karesini alalım.
\( (\sqrt{2m} + \sqrt{2n})^2 = k^2 \)
\( 2m + 2\sqrt{2m}\sqrt{2n} + 2n = k^2 \)
\( 2(m + n) + 2\sqrt{4m \cdot n} = k^2 \)
Yukarıda bulduğumuz değerleri yerine koyalım.
\( 2 \cdot 9 + 2\sqrt{64} = k^2 \)
\( k = \pm \sqrt{34} \)
\( \sqrt{2m} + \sqrt{2n} \) ifadesi negatif olamaz.
\( k = \sqrt{2m} + \sqrt{2n} = +\sqrt{34} \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökleri çarpımı \( B \) olan denklemi yazalım.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - \sqrt{34}x + 8 = 0 \) bulunur.
\( 2x^2 - 4x + 3 = 0 \) denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \)'dir.
Buna göre kökleri \( m^2 + 3 \) ve \( n^2 + 3 \) olan denklemi bulunuz.
Çözümü GösterVerilen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-4}{2} = 2 \)
Verilen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( m \cdot n = \dfrac{c}{a} = \dfrac{3}{2} \)
\( m + n = 2 \) ifadesinin karesini alalım.
\( (m + n)^2 = 4 \)
\( m^2 + 2mn + n^2 = 4 \)
\( m^2 + 2 \cdot \dfrac{3}{2} + n^2 = 4 \)
\( m^2 + n^2 = 1 \)
İstenen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = (m^2 + 3) + (n^2 + 3) = (m^2 + n^2) + 6 = 7 \)
İstenen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = (m^2 + 3)(n^2 + 3) = (mn)^2 + 3(m^2 + n^2) + 9 \)
\( = (\dfrac{3}{2})^2 + 3(1) + 9 \)
\( = \dfrac{57}{4} \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklemi aşağıdaki şekilde yazabiliriz.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - 7x + \dfrac{57}{4} = 0 \)
\( x^2 + (m + 2)x - 1 = 0 \) denkleminin kökleri,
\( x^2 - 6x + n - 5 = 0 \) denkleminin köklerinin birer fazlası olduğuna göre, \( m + n \) kaçtır?
Çözümü GösterBirinci denklemin köklerine \( x_1 \) ve \( x_2 \), ikinci denklemin köklerine \( x_1 - 1 \) ve \( x_2 - 1 \) diyelim.
Birinci denklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{m + 2}{1} = -m - 2 \)
Birinci denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} = \dfrac{-1}{1} = -1 \)
İkinci denklemin kökler toplamını bulalım.
\( (x_1 - 1) + (x_2 - 1) = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-6}{1} \)
\( x_1 + x_2 - 2 = 6 \)
\( x_1 + x_2 = 8 \)
\( x_1 + x_2 \) yerine \( -m - 2 \) yazalım.
\( -m - 2 = 8 \)
\( m = -10 \)
İkinci denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( (x_1 - 1) \cdot (x_2 - 1) = \dfrac{c}{a} = \dfrac{n - 5}{1} \)
\( x_1 \cdot x_2 -(x_1 + x_2) + 1 = n - 5 \)
\( x_1 \cdot x_2 = -1 \) ve \( x_1 + x_2 = 8 \) yazalım.
\( (-1) - 8 + 1 = n - 5 \)
\( n = -3 \)
\( m + n = -10 + (-3) = -13 \) bulunur.
İki öğrenci ikinci dereceden \( x^2 - ax + b = 0 \) denkleminin köklerini bulmaya çalışıyor.
Birinci öğrenci denklemi yanlış \( a \) değeri ile çözmeye başlıyor ve kökleri \( -3 \) ve \( -15 \) olarak buluyor. İkinci öğrenci ise denklemi yanlış \( b \) değeri ile çözmeye başlıyor ve kökleri \( 6 \) ve \( 8 \) olarak buluyor.
Buna göre denklemin doğru kökleri nedir?
Çözümü GösterBirinci öğrenci \( b \) değerini doğru kullandığı için bulduğu köklerin çarpımı gerçek denklemin kökler çarpımına eşit olmalıdır.
\( \dfrac{b}{1} = b = -3 \cdot (-15) = 45 \)
İkinci öğrenci \( a \) değerini doğru kullandığı için bulduğu köklerin toplamı gerçek denklemin kökler toplamına eşit olmalıdır.
\( -\dfrac{-a}{1} = a = 6 + 8 = 14 \)
\( a = 14 \)
Buna göre denklemin doğru şekli aşağıdaki gibidir.
\( x^2 - ax + b = 0 \)
\( x^2 - 14x + 45 = 0 \)
\( (x - 5)(x - 9) = 0 \)
Çözüm kümesi: \( x \in \{5, 9\} \)
\( k \in \mathbb{R}, k \ne 0 \) olmak üzere,
\( x^2 - kx + 3k^3 = 0 \) denklemin kökleri \( \alpha \) ve \( \beta \)'dır.
Kökleri \( \frac{\alpha}{\alpha + \beta} \) ve \( \frac{\beta}{\alpha + \beta} \) olan ikinci dereceden denklemi \( k \) cinsinden yazın.
Çözümü GösterVerilen denklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 1, \quad b = -k, \quad c = 3k^3 \)
Verilen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( \alpha + \beta = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{(-k)}{1} = k \)
Verilen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( \alpha \cdot \beta = \dfrac{c}{a} = \dfrac{3k^3}{1} = 3k^3 \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = \dfrac{\alpha}{\alpha + \beta} + \dfrac{\beta}{ \alpha + \beta} = \dfrac{\alpha + \beta}{\alpha + \beta} \)
\( = 1 \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = \dfrac{\alpha}{\alpha + \beta} \cdot \dfrac{\beta}{\alpha + \beta} = \dfrac{\alpha \cdot \beta}{(\alpha + \beta)^2} \)
\( = \dfrac{3k^3}{k^2} = 3k \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklemi aşağıdaki şekilde yazabiliriz.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - x + 3k = 0 \) olarak bulunur.
\( 3x^2 - 4x + 2 = 0 \) denkleminin kökleri \( \alpha \) ve \( \beta \)'dır.
Kökleri \( 5\alpha - 2\beta \) ve \( 5\beta - 2\alpha \) ve katsayıları tamsayı olan ikinci dereceden denklemi bulunuz.
Çözümü GösterVerilen denklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 3, \quad b = -4, \quad c = 2 \)
Verilen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( \alpha + \beta = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{(-4)}{3} = \dfrac{4}{3} \)
Verilen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( \alpha \cdot \beta = \dfrac{c}{a} = \dfrac{2}{3} \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = (5\alpha - 2\beta) + (5\beta - 2\alpha) = 3\alpha + 3\beta \)
\( = 3(\alpha + \beta) = 3 \cdot \dfrac{4}{3} = 4 \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = (5\alpha - 2\beta) \cdot (5\beta - 2\alpha) \) \( = 29\alpha \cdot \beta - 10(\alpha^2 + \beta^2) \)
\( = 29\alpha \cdot \beta - 10((\alpha + \beta)^2 - 2\alpha\beta) \)
\( \alpha \cdot \beta \) ve \( \alpha + \beta \) değerlerini yerine koyalım.
\( = 29 \cdot \dfrac{2}{3} - 10((\dfrac{4}{3})^2 - 2 \cdot \dfrac{2}{3}) \)
\( = \dfrac{58}{3} - 10(\dfrac{16}{9} - \dfrac{12}{9}) \)
\( = \dfrac{134}{9} \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklem aşağıdaki şekilde yazılabilir.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - 4x + \dfrac{134}{9} = 0 \)
Katsayıları tam sayı olan denklem istendiği için eşitliğin sol tarafını 9 ile çarpalım.
\( 9x^2 - 36x + 134 = 0 \) olarak bulunur.
\( 2x^2 + 6x + 7 = 0 \) denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \)'dir.
Kökleri \( 4 - m^2 \) ve \( 4 - n^2 \) ve katsayıları tamsayı olan ikinci dereceden denklemi bulunuz.
Çözümü GösterVerilen denklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 2, \quad b = 6, \quad c = 7 \)
Verilen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{6}{2} = -3 \)
Verilen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( mn = \dfrac{c}{a} = \dfrac{7}{2} \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = (4 - m^2) + (4 - n^2) = 8 - (m^2 + n^2 \))
\( = 8 - [(m + n)^2 - 2mn] \)
\( = 8 - [(-3)^2 - 2 \cdot \dfrac{7}{2}] \)
\( = 6 \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = (4 - m^2)(4 - n^2) \) \( = 16 - 4m^2 - 4n^2 + (mn)^2 \)
\( = 16 - 4[(m + n)^2 - 2mn] + (mn)^2 \)
\( = 16 - 4[(-3)^2 - 2 \cdot \dfrac{7}{2}] + ( \dfrac{7}{2})^2 \)
\( = \dfrac{81}{4} \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklem aşağıdaki şekilde yazılabilir.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 - 6x + \dfrac{81}{4} = 0 \)
Katsayıları tam sayı olan denklem istendiği için eşitliğin sol tarafını 4 ile çarpalım.
\( 4x^2 - 24x + 81 = 0 \) olarak bulunur.
\( 4x^2 + 8x + 3 = 0 \) denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \)'dir.
Kökleri \( \frac{m^2}{n} \) ve \( \frac{n^2}{m} \) ve katsayıları tamsayı olan ikinci dereceden denklemi bulunuz.
Çözümü GösterVerilen denklemin katsayılarını yazalım.
\( a = 4, \quad b = 8, \quad c = 3 \)
Verilen denklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{8}{4} = -2 \)
Verilen denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( mn = \dfrac{c}{a} = \dfrac{3}{4} \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler toplamını bulalım.
\( A = \dfrac{m^2}{n} + \dfrac{n^2}{m} = \dfrac{m^3 + n^3}{mn} \)
\( = \dfrac{(m + n)(m^2 - mn + n^2)}{mn} \)
\( = \dfrac{(m + n)(m^2 + 2mn + n^2 - 3mn)}{mn} \)
\( = \dfrac{(m + n)((m + n)^2 - 3mn)}{mn} \)
\( = \dfrac{(-2)((-2)^2 - 3 \cdot \frac{3}{4})}{\frac{3}{4}} \)
\( = -\dfrac{14}{3} \)
İstenen ikinci dereceden denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( B = \dfrac{m^2}{n} \cdot \dfrac{n^2}{m} = mn \)
\( = \dfrac{3}{4} \)
Kökler toplamı \( A \) ve kökler çarpımı \( B \) olan ikinci dereceden denklem aşağıdaki şekilde yazılabilir.
\( x^2 - Ax + B = 0 \)
\( x^2 + \dfrac{14}{3}x + \dfrac{3}{4} = 0 \)
Katsayıları tam sayı olan denklem istendiği için eşitliğin sol tarafını 3 ve 4'ün EKOK'u olan 12 ile çarpalım.
\( 12x^2 + 56x + 9 = 0 \) olarak bulunur.
\( k \in \mathbb{R} \) olmak üzere,
\( x^2 + kx + 30 = 0 \) denkleminin kaç farklı \( k \) değerinde 2 farklı tam sayı kökü vardır?
Çözümü GösterDenklemin köklerine \( m \) ve \( n \) diyelim.
İkinci dereceden ifadenin katsayılarını yazalım.
\( a = 1, \quad b = k, \quad c = 30 \)
Kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{k}{1} = -k \)
Kökler çarpımını bulalım.
\( m \cdot n = \dfrac{c}{a} = \dfrac{30}{1} = 30 \)
Köklerin tam sayı olduğu durumları bulalım.
Çarpımları 30 olan tam sayı ikilileri aşağıdaki sekiz ikili ve bunların tersidir.
\( (m, n) \in \{(30, 1), (15, 2), (10, 3), (6, 5), (-30, -1), (-15, -2), (-10, -3), (-6, -5)\} \)
Bu farklı durumlarda oluşan \( k \) değerleri aşağıdaki gibi olur.
\( k \in \{-31, -17, -13, -11, 11, 13, 17, 31\} \)
Buna göre, istenen koşulları sağlayan 8 farklı \( k \) değeri vardır.
\( x^2 + (x_1 + 2)x + 4x_2 = 0 \) denkleminin kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \)'dir.
Buna göre kökler toplamının alabileceği en büyük değer kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} = 4x_2 \)
\( x_2 = 0 \) olup olmamasına göre iki farklı çözüm oluşur.
\( x_2 \ne 0 \) için:
\( x_2 \) değerleri sadeleşir.
\( x_1 = 4 \)
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -x_1 - 2 \)
\( 4 + x_2 = -4 - 2 \)
\( x_2 = -10 \)
Kökler toplamı: \( x_1 + x_2 = 4 + (-10) = -6 \)
\( x_2 = 0 \) için:
Denklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -x_1 - 2 \)
\( x_1 = -x_1 - 2 \)
\( x_1 = -1 \)
Kökler toplamı: \( x_1 + x_2 = -1 + 0 = -1 \)
Kökler toplamının alabileceği en büyük değer \( -1 \) olarak bulunur.
\( (x + \dfrac{1}{2})^2 + (2x + \dfrac{1}{2})^2 + \ldots + (16x + \dfrac{1}{2})^2 = 5 \)
denkleminin kökler toplamı kaça eşittir?
Çözümü GösterParantez karesi ifadelerinin açılımını yazalım.
\( (1^2x^2 + x + \dfrac{1}{4}) + (2^2x^2 + 2x + \dfrac{1}{4}) + \ldots + (16^2x^2 + 16x + \dfrac{1}{4}) = 5 \)
Benzer terimleri ortak paranteze alalım.
\( (1^2 + 2^2 + \ldots + 16^2)x^2 + (1 + 2 + \ldots + 16)x + 16 \cdot \dfrac{1}{4} = 5 \)
\( (1^2 + 2^2 + \ldots + 16^2)x^2 + (1 + 2 + \ldots + 16)x - 1 = 0 \)
İkinci dereceden denklemin katsayılarını bulalım.
\( a = 1^2 + 2^2 + \ldots + 16^2 = \dfrac{n(n + 1)(2n + 1)}{6} \)
\( = \dfrac{16 \cdot 17 \cdot 33}{6} \)
\( b = 1 + 2 + \ldots + 16 = \dfrac{n(n + 1)}{2} \)
\( = \dfrac{16 \cdot 17}{2} \)
\( c = -1 \)
Denklemin deltası sıfırdan büyüktür.
\( \Delta = b^2 - 4ac = b^2 + 4a \gt 0 \)
Kökler toplamı formülü ile denklemin kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} \)
\( = -\dfrac{\frac{16 \cdot 17}{2}}{\frac{16 \cdot 17 \cdot 33}{6}} \)
\( = -\dfrac{1}{11} \) bulunur.
\( k \in \mathbb{R^+} \) olmak üzere,
\( x^2 + kx + 5k = 0 \) denkleminin iki farklı reel kökü \( x_1 \) ve \( x_2 \)'dir.
Buna göre, denklemin kökler çarpımının alabileceği en küçük tam sayı değer kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin iki farklı reel kökü olduğuna göre deltası (diskriminantı) sıfırdan büyük olmalıdır.
\( \Delta = b^2 - 4ac \gt 0 \)
\( k^2 - 4 \cdot 1 \cdot 5k \gt 0 \)
\( k^2 - 20k \gt 0 \)
\( k(k - 20) \gt 0 \)
Eşitsizliğin sağlanması için \( k \) ifadesi \( (-\infty, 0) \) ya da \( (20, \infty) \) aralığında değer alabilir.
\( k \in \mathbb{R^+} \) olarak veriliyor.
\( k \in (20, \infty) \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} = 5k \)
Kökler çarpımının en küçük değerini bulmak için \( k \) değer aralığını kullanalım.
\( k \gt 20 \)
\( 5k \gt 100 \)
Kökler çarpımının alabileceği en küçük tam sayı değer 101'dir.
\( x^2 - mx + 9 = 0 \) denkleminin reel kökleri \( x_1 \) ve \( x_2 \)'dir.
\( x_2 \le x_1 \lt 0 \) olduğuna göre, \( m \)'nin en geniş tanım aralığını bulunuz.
Çözümü Göster\( x_2 \le x_1 \lt 0 \) olduğuna göre denklemin iki farklı ya da çift katlı tek bir reel kökü vardır ve kökler negatiftir.
Buna göre \( \Delta \ge 0 \) olmalıdır, ayrıca kökler toplamı negatif ve kökler çarpımı pozitif olmalıdır.
Denklemin deltasını bulalım.
\( \Delta = b^2 - 4ac \ge 0 \)
\( (-m)^2 - 4 \cdot 1 \cdot 9 \ge 0 \)
\( m^2 - 36 \ge 0 \)
\( (m - 6)(m + 6) \ge 0 \)
\( m \in (-\infty, -6] \cup [6, \infty) \)
Kökler toplamı negatif olmalıdır.
\( x_1 + x_2 = -\dfrac{b}{a} = -\dfrac{-m}{1} \lt 0 \)
\( m \lt 0 \)
\( m \) değer aralığı bulduğumuz iki aralığın kesişim kümesidir.
Çözüm kümesi: \( m \in (-\infty, -6] \)
\( (5 - m)x^2 + 4x + m + 2 = 0 \)
denkleminin biri pozitif diğeri negatif iki reel kökü olduğuna göre, \( m \) değer aralığı nedir?
Çözümü GösterDenklemin biri pozitif diğeri negatif iki reel kökü varsa denklemin köklerin çarpımı negatiftir ve deltası sıfırdan büyüktür.
\( x_1 \cdot x_2 = \dfrac{c}{a} \lt 0 \)
\( \dfrac{m + 2}{5 - m} \lt 0 \)
Pay ve paydadaki her bir çarpanı sıfır yapan \( m \in \{-2, 5\} \) değerleri eşitsizliğin kritik noktalarıdır.
Bu kritik noktalar reel sayı doğrusunda \( (-\infty, -2) \), \( (-2, 5) \) ve \( (5, \infty) \) aralıklarını oluşturur.
Bir işaret tablosu hazırlayalım.
Pay ve paydadaki çarpanları ve her aralıktaki işaretlerini tabloya birer satır olarak ekleyelim.
Rasyonel ifadenin her aralıktaki işareti, çarpanların ilgili aralıktaki işaretlerinin çarpımına eşittir.
Rasyonel ifade paydayı sıfır yapan \( x = 5 \) değerinde tanımsız, payı sıfır yapan \( x = -2 \) değerinde sıfır olur.
Verilen eşitsizlikte \( \lt \) sembolü kullanıldığı için rasyonel ifadenin negatif olduğu aralık ve değerler eşitsizliğin çözüm kümesi olur.
\( m \in (-\infty, -2) \cup (5, \infty) \)
Ayrıca verilen denklemin deltası sıfırdan büyük olmalıdır.
\( \Delta = b^2 - 4ac \gt 0 \)
\( 4^2 - 4(5 - m)(m + 2) \gt 0 \)
\( 16 - 12m - 40 + 4m^2 \gt 0 \)
\( m^2 - 3m - 6 \gt 0 \)
Bu ikinci dereceden ifadenin başkatsayısı ve deltası sıfırdan büyük olduğu için her \( m \) değeri için ifade pozitiftir, dolayısıyla eşitsizlik sağlanır.
Buna göre istenen koşulu sağlayan \( m \) değer aralığı aşağıdaki gibidir.
\( m \in (-\infty, -2) \cup (5, \infty) \)
\( x^2 + (2a - 3)x + 3a^2 = 0 \)
denkleminin kökleri \( m \) ve \( n \)'dir.
\( m^2 + n^2 \) ifadesinin alabileceği maksimum değer kaçtır?
Çözümü GösterDenklemin kökler toplamını bulalım.
\( m + n = -\dfrac{2a - 3}{1} = -(2a - 3) \)
Denklemin kökler çarpımını bulalım.
\( m \cdot n = \dfrac{3a^2}{1} = 3a^2 \)
Kökler toplamının parantez karesini alalım.
\( (m + n)^2 = m^2 + 2mn + n^2 \)
Kökler toplamı ve kökler çarpımını \( a \) cinsinden yazalım.
\( (-(2a - 3))^2 = m^2 + n^2 + 2(3a^2) \)
\( 4a^2 - 12a + 9 = m^2 + n^2 + 6a^2 \)
\( m^2 + n^2 \) ifadesini eşitlikte yalnız bırakalım.
\( m^2 + n^2 = -2a^2 - 12a + 9 \)
\( -2a^2 - 12a + 9 \) ifadesinin maksimum değerini bulmak için ifadeyi tam kareye tamamlayalım.
\( = -((\sqrt{2}a)^2 + 2 \cdot \sqrt{2}a \cdot 3\sqrt{2} + (3\sqrt{2})^2 - 18 - 9) \)
\( = -(\sqrt{2}a + 3\sqrt{2})^2 + 27 \)
Bu ifade en büyük değerini parantez içindeki negatif işaretli ifade sıfır olduğunda alır.
Buna göre \( m^2 + n^2 \) ifadesinin alabileceği en büyük değer 27'dir.
\( a, b \ne 0 \) olmak üzere,
\( x^2 + 2ax + 2b \) ifadesini sıfır yapan değerler \( a \) ve \( b \) olduğuna göre, ifadenin alabileceği en küçük değeri bulunuz.
Çözümü Göster\( x^2 + 2ax + 2b = 0 \) denkleminin kökleri \( a \) ve \( b \) olur.
Kökler çarpımını bulalım.
\( a \cdot b = 2b \)
\( b \ne 0 \Longrightarrow a = 2 \)
Kökler toplamını bulalım.
\( a + b = -2a \)
\( 3a + b = 0 \)
\( a = 2 \) yazalım.
\( b = -6 \)
Bulduğumuz değerleri denklemde yerine yazalım.
\( x^2 + 2(2)x + 2(-6) = 0 \)
\( x^2 + 4x - 12 = 0 \)
\( x^2 + 4x - 12 \) ifadesinin en küçük değerini bulmak için ifadeyi tam kareye tamamlayalım, bunun için de ifadeye 16 ekleyip çıkaralım.
\( x^2 + 4x - 12 + 16 - 16 \)
\( = x^2 + 4x + 4 - 16 \)
\( = (x + 2)^2 - 16 \)
Parantez karesinin en küçük değeri sıfır olduğu için tüm ifadenin en küçük değeri \( -16 \) olur.
\( x^2 + ax + 4 = 0 \) denkleminin birbirinden farklı iki reel kökü vardır.
Kökler farkı \( \sqrt{20} \)'den küçük ise \( a \)'nın değer aralığını bulunuz.
Çözümü Göster\( x_1 \) ve \( x_2 \) verilen denklemin kökleri olsun.
Kökler toplamını bulalım.
\( x_1 + x_2 = -a \)
Kökler çarpımını bulalım.
\( x_1 \cdot x_2 = 4 \)
Kökler farkı \( \sqrt{20} \)'den küçük olarak veriliyor.
\( \abs{x_1 - x_2} \lt \sqrt{20} \)
Eşitsizliğin solunu köklü ifade şeklinde yazalım.
\( \sqrt{(x_1 - x_2)^2} \lt \sqrt{20} \)
\( \sqrt{(x_1 + x_2)^2 - 4x_1x_2} \lt \sqrt{20} \)
Bulduğumuz kökler toplamını ve kökler çarpımını yerine yazalım.
\( \sqrt{(-a)^2 - 4(4)} \lt \sqrt{20} \)
\( \sqrt{a^2 - 16} \lt \sqrt{20} \)
Eşitsizliğin taraflarının karesini alalım.
\( a^2 - 16 \lt 20 \)
\( a^2 \lt 36 \)
\( -6 \lt a \lt 6 \)
Elde ettiğimiz bu aralık denklemin karmaşık köklerini de kapsamaktadır.
Denklemin birbirinden farklı iki reel kökü olduğu belirtildiği için ek olarak delta sıfırdan büyük olmalıdır.
\( \Delta = a^2 - 4 \cdot 1 \cdot 4 \gt 0 \)
\( a^2 - 16 \gt 0 \)
\( a \in (-\infty, -4) \cup (4, \infty) \)
Bulduğumuz iki aralığın kesişimi \( a \) değer aralığını verir.
\( a \in (-6, -4) \cup (4, 6) \)